کد مطلب:145 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:306
احکام حواله دادن
مسأله 2395 ـ اگر انسان، طلبكار خود را حواله بدهد كه طلب خود را از دیگری بگیرد و طلبكار قبول نماید، بعد از آن كه حواله درست شد، كسی كه به او حواله شده بدهكار می شود، و دیگر طلبكار نمی تواند طلبی را كه دارد از بدهكار اوّلی مطالبه نماید.
مسأله 2396 ـ بدهكار و طلبكار و كسی كه سر او حواله شده، باید مكلّف و عاقل باشند و كسی آنها را مجبور نكرده باشد، و نیز باید سفیه نباشند، یعنی مال خود را در كارهای بیهوده مصرف نكنند.
و نیز اگر مجتهد جامع الشرائط كسی را به واسطه ورشكستگی از تصرّف در اموالش جلوگیری كرده باشد نمی شود او را حواله بدهند كه طلبش را از دیگری بگیرد، و خودش هم نمی تواند به كسی حواله بدهد، ولی اگر سر كسی حواله بدهد كه به او بدهكار نیست اشكال ندارد.
مسأله 2397 ـ اگر سر كسی حواله بدهند كه بدهكار است احتیاط واجب آن است كه حواله با رضایت و قبول او باشد، ولی حواله دادن سر كسی كه بدهكار نیست در صورتی صحیح است كه او قبول كند. و نیز اگر انسان بخواهد به كسی كه جنسی بدهكار است، جنس دیگری حواله دهد، مثلا به كسی كه جو بدهكار است گندم حواله دهد، تا او قبول نكند حواله صحیح نیست.
[396]
مسأله 2398 ـ موقعی كه انسان حواله می دهد باید بدهكار باشد پس اگر بخواهد از كسی قرض كند تا وقتی از او قرض نكرده و بدهكار او نشده اگر او را به كسی حواله دهد كه آنچه را بعداً قرض می دهد از آن كس بگیرد حواله صحیح نیست.
مسأله 2399 ـ حواله دهنده و طلبكار باید مقدار حواله و جنس آن را بدانند پس اگر مثلا ده من گندم و صد تومان پول به یك نفر بدهكار باشد و به او بگوید یكی از دو طلب خود را از فلانی بگیرد، و آن را معیّن نكند حواله درست نیست.
مسأله 2400 ـ اگر بدهی واقعاً معیّن باشد ولی بدهكار و طلبكار در موقع حواله دادن، مقدار آن یا جنس آن را ندانند حواله صحیح است; مثلا اگر طلب كسی را در دفتر نوشته باشد و پیش از دیدن دفتر، حواله بدهد و بعد دفتر را ببیند و به طلبكار مقدار طلبش را بگوید، حواله صحیح می باشد.
مسأله 2401 ـ طلبكار می تواند حواله را قبول نكند، اگر چه كسی كه به او حواله شده فقیر نباشد و در پرداختن حواله هم كوتاهی ننماید.
مسأله 2402 ـ اگر سر كسی حواله بدهد كه بدهكار نیست، چنانچه او حواله را قبول كند، پیش از پرداختن حواله نمی تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگیرد ولی اگر طلبكار طلب خود را به مقدار كمتری صلح كند، كسی كه حواله را قبول كرده می تواند تمام مقدار حواله شده را از حواله دهنده مطالبه نماید.
مسأله 2403 ـ بعد از آن كه حواله درست شد، حواله دهنده و كسی كه به او حواله شده، نمی توانند حواله را بهم بزنند، و هر گاه كسی كه به او حواله شده در موقع حواله فقیر نباشد یعنی غیر از چیزهائی كه در دَین مستثنی است مالی داشته باشد كه بتواند حواله را بپردازد اگر چه بعداً فقیر شود، طلبكار هم نمی تواند حواله را به هم بزند و همچنین است اگر موقع حواله فقیر باشد و طلبكار بداند فقیر است، ولی اگر نداند فقیر است و بعد بفهمد اگر چه در آن وقت مالدار شده باشد، طلبكار می تواند حواله را بهم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگیرد.
مسأله 2404 ـ اگر بدهكار و طلبكار و كسی كه به او حواله شده، یا یكی از آنان برای خود حق بهم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قراری كه گذاشته اند، می توانند حواله را بهم بزنند.
مسأله 2405 ـ اگر حواله دهنده خودش طلب طلبكار را بدهد، چنانچه بخواهش كسی كه به او حواله شده داده است ذمّه او بری می شود و می تواند چیزی را
[397]
كه داده از او بگیرد. و اگر بدون خواهش او داده و قصدش این بوده كه عوض آن را نگیرد، نمی تواند چیزی را كه داده از او مطالبه نماید.
مسأله 2396 ـ بدهكار و طلبكار و كسی كه سر او حواله شده، باید مكلّف و عاقل باشند و كسی آنها را مجبور نكرده باشد، و نیز باید سفیه نباشند، یعنی مال خود را در كارهای بیهوده مصرف نكنند.
و نیز اگر مجتهد جامع الشرائط كسی را به واسطه ورشكستگی از تصرّف در اموالش جلوگیری كرده باشد نمی شود او را حواله بدهند كه طلبش را از دیگری بگیرد، و خودش هم نمی تواند به كسی حواله بدهد، ولی اگر سر كسی حواله بدهد كه به او بدهكار نیست اشكال ندارد.
مسأله 2397 ـ اگر سر كسی حواله بدهند كه بدهكار است احتیاط واجب آن است كه حواله با رضایت و قبول او باشد، ولی حواله دادن سر كسی كه بدهكار نیست در صورتی صحیح است كه او قبول كند. و نیز اگر انسان بخواهد به كسی كه جنسی بدهكار است، جنس دیگری حواله دهد، مثلا به كسی كه جو بدهكار است گندم حواله دهد، تا او قبول نكند حواله صحیح نیست.
[396]
مسأله 2398 ـ موقعی كه انسان حواله می دهد باید بدهكار باشد پس اگر بخواهد از كسی قرض كند تا وقتی از او قرض نكرده و بدهكار او نشده اگر او را به كسی حواله دهد كه آنچه را بعداً قرض می دهد از آن كس بگیرد حواله صحیح نیست.
مسأله 2399 ـ حواله دهنده و طلبكار باید مقدار حواله و جنس آن را بدانند پس اگر مثلا ده من گندم و صد تومان پول به یك نفر بدهكار باشد و به او بگوید یكی از دو طلب خود را از فلانی بگیرد، و آن را معیّن نكند حواله درست نیست.
مسأله 2400 ـ اگر بدهی واقعاً معیّن باشد ولی بدهكار و طلبكار در موقع حواله دادن، مقدار آن یا جنس آن را ندانند حواله صحیح است; مثلا اگر طلب كسی را در دفتر نوشته باشد و پیش از دیدن دفتر، حواله بدهد و بعد دفتر را ببیند و به طلبكار مقدار طلبش را بگوید، حواله صحیح می باشد.
مسأله 2401 ـ طلبكار می تواند حواله را قبول نكند، اگر چه كسی كه به او حواله شده فقیر نباشد و در پرداختن حواله هم كوتاهی ننماید.
مسأله 2402 ـ اگر سر كسی حواله بدهد كه بدهكار نیست، چنانچه او حواله را قبول كند، پیش از پرداختن حواله نمی تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگیرد ولی اگر طلبكار طلب خود را به مقدار كمتری صلح كند، كسی كه حواله را قبول كرده می تواند تمام مقدار حواله شده را از حواله دهنده مطالبه نماید.
مسأله 2403 ـ بعد از آن كه حواله درست شد، حواله دهنده و كسی كه به او حواله شده، نمی توانند حواله را بهم بزنند، و هر گاه كسی كه به او حواله شده در موقع حواله فقیر نباشد یعنی غیر از چیزهائی كه در دَین مستثنی است مالی داشته باشد كه بتواند حواله را بپردازد اگر چه بعداً فقیر شود، طلبكار هم نمی تواند حواله را به هم بزند و همچنین است اگر موقع حواله فقیر باشد و طلبكار بداند فقیر است، ولی اگر نداند فقیر است و بعد بفهمد اگر چه در آن وقت مالدار شده باشد، طلبكار می تواند حواله را بهم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگیرد.
مسأله 2404 ـ اگر بدهكار و طلبكار و كسی كه به او حواله شده، یا یكی از آنان برای خود حق بهم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قراری كه گذاشته اند، می توانند حواله را بهم بزنند.
مسأله 2405 ـ اگر حواله دهنده خودش طلب طلبكار را بدهد، چنانچه بخواهش كسی كه به او حواله شده داده است ذمّه او بری می شود و می تواند چیزی را
[397]
كه داده از او بگیرد. و اگر بدون خواهش او داده و قصدش این بوده كه عوض آن را نگیرد، نمی تواند چیزی را كه داده از او مطالبه نماید.